Καινή Διαθήκη: Οκτωβρίου 2014

Παρουσίαση τοῦ ἔργου “Συνοπτικὴ ἑρμηνεία τῆς Καινῆς Διαθήκης” σὲ ἕνα τόμο, Μητροπολίτου κ. Ἱερεμία.

Ὁ Σεβασμιώτατος μητροπολίτης Γόρτυνος καὶ Μεγαλοπόλεως κ. Ἱερεμίας, πολιὸς πανεπιστημιακὸς δάσκαλος καὶ ἀνύστακτος ποιμὴν τῶν λογικῶν προβάτων τῆς ποίμνης τοῦ Χριστοῦ τῆς Ὀρθόδοξης Ἐκκλησίας, προβαίνει στὴν ἔκδοση ἑνὸς σπουδαίου ἔργου. Ἀφουγκραζόμενος τὴν ἀνάγκη κατηχήσεως τοῦ ποιμνίου, ἀπαντάει στοὺς νεοεποχίτικους ἀκροβατισμοὺς τῶν μεταπατερικῶν, χωρὶς νὰ φείδεται κόπου.

Μὲ λεπτότητα καὶ πατρικὴ διάκριση μᾶς προσκαλεῖ σὲ ἕνα ἀσφαλὲς ταξίδι στοὺς κόλπους της Καινῆς Διαθήκης. Μὲ τὴ μεθοδικότητα, τὴ συγκρότηση καὶ τὸ κύρος ἑνὸς πανεπιστημιακοῦ δασκάλου, προσεγγίζει ἑρμηνευτικὰ καὶ περιεκτικὰ στηριζόμενος στοὺς ἀείμνηστους καθηγητὴ Π. Τρεμπέλα καὶ ὁμολογητὴ θεολόγο Ν. Σωτηρόπουλο.

“Τὰ βοηθήματα τοῦ ἔργου εἶναι διάφορα, κυρίως ὅμως χρησιμοποιῶ ὡς πηγὴ τὰ δύο γαλλικὰ ὑπομνήματα La Bible de Jerusalem (BJ), Traduction Oecumenique de la Bible (TOB) καὶ βεβαίως τὸ πελώριο ἔργο τοῦ καθηγητοῦ Παναγιώτου Τρεμπέλα καὶ τὸ τρίτομο ἑρμηνευτικὸ ἔργο ἐπὶ τῆς Καινῆς Διαθήκης τοῦ ἱεροκήρυκος Νικολάου Σωτηροπούλου.)”

Ἀποδυκνείει ἔμπρακτα, τὸ σεβασμὸ στοὺς Πατέρες τῆς Ἐκκλησίας, μακριὰ ἀπὸ ἐπίπλαστες νεωτερικότητες καὶ κήβδηλες μεταπατερικότητες. Ἀπαντᾶ μὲ ἁπλότητα καὶ σταθερότητα στὰ κέντρα ποὺ ἔχουν ἀναλάβει σχεδὸν ἐργολαβικῶς τὴν παραγωγὴ νεοεποχίτικων συγγραμμάτων, μιλώντας ἄμεσα στὴν καρδιὰ τοῦ ποιμνίου.

Ἐμεῖς ὀφείλουμε νὰ ὑποδεχθοῦμε μὲ ἐνθουσιασμὸ τὸ ἔργο του ἀπὸ τὴν πρώιμη ἀκόμα διαδικτυακὴ του ἔκδοση, ἀλλὰ καὶ νὰ τὸ ἀγκαλιάσουμε ὅταν ἐκδοθεῖ.

Ἀνταποκρινόμενος στὶς ἀνάγκες τῆς ἐποχῆς, γιὰ ἐπανακατήχηση τοῦ λαοῦ τοῦ Θεοῦ, ἡ δομὴ καὶ ἡ μεθοδολογία τοῦ ἔργου, γίνεται χρηστικὴ καὶ εὐκολοδιάβαστη ἀπὸ ὅλους μας ἀκόμα καὶ σὲ νεαρότερες ἡλικίες.

Τιμᾶ τὴν Ἑλληνικὴ γλώσσα καὶ προκαλεῖ τὸ παρασαλευμένο ἐκπαιδευτικό μας σύστημα, νὰ υἱοθετήσει στὸ μέλλον τὸ ἔργο αὐτό, στὸ πρόγραμμα σπουδῶν του.

Μᾶς ἐξηγεῖ τὴ δομὴ καὶ καθοδηγεῖ τὸν φιλότιμο ἀναγνώστη στὴν ψυχωφελῆ του ἀνάγνωση:

κείμενο, χωρισμένο κατὰ περικοπᾶς,

μετάφραση κάθε περικοπῆς,

σύντομο προλογικὸ σημείωμα σ’ αὐτήν, ποῦ θὰ δίδει τὸ νόημά της,

παράλληλα χωρία καί

σύντομα ἑρμηνευτικὰ σχόλια, ἀφοῦ πρόκειται γιὰ συνοπτικὸ ἔργο.

Τὸ ἔργο θὰ δημοσιευθεῖ σὲ συνέχειες μέσω τοῦ διαδικτύου μὲ ἀναρτήσεις στὸ ἰστολόγιό μας. Ἐμεῖς μὲ τὴ σειρά μας σᾶς προσκαλοῦμε νὰ ἀντιμετωπίσετε τὴν προσφορὰ αὐτὴ τοῦ σεβασμιωτάτου, σὰν ἕνα δῶρο ἀπὸ τὸ Θεό, σὰν μία καλὴ συνήθεια-θεραπεία γιὰ τὴν ἠθικὴ κατάπτωση τῆς ἐποχῆς μας.

ΣΥΝΟΠΤΙΚΗ ΕΡΜΗΝΕΙΑ ΤΗΣ ΚΑΙΝΗΣ ΔΙΑΘΗΚΗΣ ΣΕ ΕΝΑ ΤΟΜΟ

† Ο ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΤΗΣ ΓΟΡΤΥΝΟΣ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΟΠΟΛΕΩΣ ΙΕΡΕΜΙΑΣ

IEΡΑ ΜΗΤΡΟΠΟΛΙΣ

ΓΟΡΤΥΝΟΣ ΚΑΙ ΜΕΓΑΛΟΠΟΛΕΩΣ

ΔΗΜΗΤΣΑΝΑ-ΜΕΓΑΛΟΠΟΛΙΣ

Δημητσάνα - Μεγαλόπολη, Κυριακή 5 Οκτωβρίου 2014

(Ὁ ἑνιαῖος τόμος τῆς Καινῆς Διαθήκης, στόν ὁποῖο σκοπεύουμε, θά περιέχει κείμενο, χωρισμένο κατά περικοπάς, μετάφραση κάθε περικοπῆς, σύντομο προλογικό σημείωμα σ᾽ αὐτήν, πού θά δίδει τό νόημά της, παράλληλα χωρία καί σύντομα ἑρμηνευτικά σχόλια, ἀφοῦ πρόκειται γιά συνοπτικό ἔργο. Ἐδῶ, στίς ἑβδομαδιαῖες αὐτές ἀναρτήσεις, θά παρέχουμε μόνο τά σχόλια τοῦ ἔργου, γιά νά ἔχουμε τήν κριτική τῶν εἰδικῶν ἑρμηνευτῶν καθηγητῶν πρός διόρθωση τῶν ἐσφαλμένων. Τά σύντομα σχόλια ἀλληλοσυμπληρώνονται μέ παραπομπή καί σέ ἄλλα σχετικά σχόλια ἄλλων βιβλίων τῆς Ἁγίας Γραφῆς, διότι τό ἔργο ἐπεκτείνεται καί στήν Παλαιά Διαθήκη. Τά βοηθήματα τοῦ ἔργου εἶναι διάφορα, κυρίως ὅμως χρησιμοποιῶ ὡς πηγή τά δύο γαλλικά ὑπομνήματα La Bible de Jerusalem (BJ), Traduction Oecumenique de la Bible (TOB) καί βεβαίως τό πελώριο ἔργο τοῦ καθηγητοῦ Παναγιώτου Τρεμπέλα καί τό τρίτομο ἑρμηνευτικό ἔργο ἐπί τῆς Καινῆς Διαθήκης τοῦ ἱεροκήρυκος Νικολάου Σωτηροπούλου.)

ΤΟ ΚΑΤΑ ΜΑΤΘΑΙΟΝ ΕΥΑΓΓΕΛΙΟΝ

Ι. ΓΕΝΝΗΣΗ ΚΑΙ ΠΑΙΔΙΚΗ ΗΛΙΚΙΑ ΤΟΥ ΙΗΣΟΥ (κεφ. 1-2)

Τό γενεαλογικό δένδρο τοῦ Ἰησοῦ (1,1-17)

1,1 ἑξ. Ἡ γενεαλογία τοῦ Ματθαίου, ἐνῶ τονίζει τίς ἐπιδράσεις τῶν ξένων γυναικῶν (βλ. στίχ. 3.5.6), ὅμως περιορίζεται στήν ἰσραηλιτική καταγωγή τοῦ Χριστοῦ. Ἡ γενεαλογία ἀποβλέπει στό νά συνδέσει τόν Χριστό μέ τούς κυριωτέρους ἀντιπροσώπους τῶν μεσσιανικῶν ὑποσχέσεων, τόν Ἀβραάμ (τόν πρόγονο τοῦ Ἰσραήλ, βλ. 3,9, καί τόν πρόγονο πολλῶν ἄλλων ἐθνῶν ἐπίσης, βλ. Γεν. 17,4-5) καί τόν Δαυίδ καί τούς βασιλικούς ἀπογόνους τοῦ Δαυίδ (βλ. Β´ Βασ. 7,1 σχόλ. Ἠσ. 7,14 σχόλ.). Ἡ γενεαλογία τοῦ Λουκᾶ, πιό παγκόσμια αὐτή, ἀνέρχεται μέχρι τόν Ἀδάμ, τόν ἀρχηγό τῆς ἀνθρωπότητας. Ἀπό τόν Δαυίδ μέχρι τόν Ἰωσήφ οἱ δύο κατάλογοι ἔχουν ὡς κοινό μόνο δύο ὀνόματα. Αὐτή ἡ ἀπόκλιση μπορεῖ νά ἐξηγηθεῖ εἴτε ἀπό τό γεγονός ὅτι ὁ Ματθαῖος προτίμησε τήν δυναστική διαδοχή ἀπό τήν φυσική καταγωγή, εἴτε ἀπό τήν ἰσοδυναμία τήν τεθεῖσα μεταξύ τῆς νομικῆς (λεβιρατικός νόμος, βλ. Δευτ. 25,5 σχόλ.) καί τῆς φυσικῆς καταγωγῆς. Ὁ συστηματικός χαρακτήρας τῆς γενεαλογίας ὑπογραμμίζεται ἐξ ἄλλου στόν Ματθαῖο μέ τήν κατανομή τῶν προγόνων τοῦ Χριστοῦ σέ τρεῖς σειρές μέ δεκατέσσερα ὀνόματα ἡ κάθε σειρά (βλ. 6,9 σχόλ.), πράγμα πού ὑποχρεώνει νά παραλειφθοῦν τρεῖς βασιλεῖς (Ἄχαζ, Ἰωάς καί Ἀμαζίας) μεταξύ τοῦ Ἰωράμ καί τοῦ Ὀζία, καί νά ὑπολογισθεῖ ὁ Ἰεχονίας δύο φορές (στίχ. 11-12· μέ αὐτό τό ἴδιο ἑλληνικό ὄνομα μπορεῖ νά μεταφρασθοῦν τά δύο παρεμφερῆ στήν ἑβραϊκή ὀνόματα τοῦ Ἰωακίμ καί τοῦ Ἰωαχίμ, Α΄ Παραλ. 3,16). Οἱ δύο κατάλογοι καταλήγουν στόν Ἰωσήφ, ὁ ὁποῖος εἶναι μόνον ὁ νομικός πατήρ τοῦ Ἰησοῦ· αὐτή ὅμως ἡ νομική πατρότητα (μέ τήν υἱοθεσία, τόν λεβιρατικό γάμο κ.ἄ.) ἀρκοῦσε να παράσχει ὅλα τά κληρονομικά δικαιώματα, καί, στήν περίπτωσή μας, τά δικαιώματα τῆς δαυϊτικῆς γραμμῆς. Καί ἡ Μαρία ἀνῆκε στήν ἰδία γραμμή, ἔστω καί ἄν δέν τό μνημονεύουν οἱ Εὐαγγελιστές (βλ. Ζιγαβηνοῦ εἰς MPG 129,125 καί Θεοφυλάκτου εἰς MPG 123,153). Ματθ. 1,1. Βίβλος γενέσεως Ἰησοῦ Χριστοῦ. Ὁ Χρυσόστομος (MPG 57,29) καί οἱ ἐξ αὐτοῦ ἐξαρτώμενοι ἑρμηνευτές θεωροῦν τήν ἔκφραση ὡς τίτλο ὁλοκλήρου τοῦ βιβλίου, διότι ἡ λέξη «γένεσις» σημαίνει γενικῶς «ἱστορία». 1,16. Τόν Ἰωσήφ τόν ἄνδρα Μαρίας. Οἱ γενεαλογικοί κατάλογοι τοῦ Ἰησοῦ, καί τοῦ Ματθαίου καί τοῦ Λουκᾶ, καλοῦν τόν Ἰωσήφ ἔτσι, ἀλλ᾿ αὐτό ἀναφέρεται μόνο στήν νομική πατρότητα.

Ἡ γέννηση τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ (1,18-25)

1,18. Μνηστευθείσης γάρ... Ἡ ἰουδαϊκή μνηστεία ἦταν μία δέσμευση τόσο στενή καί πραγματική, ὥστε ὁ μνηστήρας ἐκαλεῖτο «σύζυγος» καί πρίν ἀκόμη ἀπό τήν συγκατοίκηση μέ τήν μνηστή του καί δέν μποροῦσε νά ἀποδεσμευθεῖ ἀπό αὐτήν παρά μέ κάποια πράξη διαζεύξεως (στίχ. 19). 1,19. Ἀνήρ δίκαιος. Ἡ δικαιοσύνη τοῦ Ἰωσήφ συνίσταται στό ὅτι αὐτός δέν θέλει νά καλύψει μέ τό ὄνομά του ἕνα παιδί, τοῦ ὁποίου ἀγνοεῖ τόν πατέρα, ἀλλά καί στό ὅτι, ἐπειδή εἶναι πεπεισμένος γιά τήν ἀρετή τῆς Μαρίας, ἀρνεῖται νά παραδώσει στήν αὐστηρή διαδικασία τοῦ Νόμου (Δευτ. 22,20 ἑξ.) αὐτό τό μυστήριο πού αὐτός δέν κατανοεῖ. 1,20. Ἄγγελος Κυρίου. Ἄλλος εἶναι ὁ Ἄγγελος Κυρίου τῆς Παλαιᾶς Διαθήκης (βλ. Γεν. 16,7.11.13. Ἔξ. 3,2), ὁ ὁποῖος εἶναι ὁ ἄσαρκος Υἱός τοῦ Θεοῦ καί δέν πρέπει νά συγχέεται μέ τούς ἀγγέλους. – Κατ᾿ ὄναρ. Καί στήν Καινή Διαθήκη, ὅπως στήν Παλαιά (βλ. Σοφ. Σειρ. 34,1-8 σχόλ.), συμβαίνει ὁ Θεός νά κάνει γνωστό τό σχέδιό του μέ ἕνα ὄνειρο: Ματθ. 2,12.13.19.22. 27,19. Πράξ. 16,9. 18,9. 23,11. 27,23. Ὁμοίως ὁ Θεός ἀποκαλύπτει τό σχέδιό του καί μέ ὁράματα: Πράξ. 9,10 ἑξ. 10,3 ἑξ. 11 ἑξ. – Τό γάρ ἐν αὐτῇ γεννηθέν, δηλαδή, «τό παιδί πού συνελήφθη μέσα της». 1,21. Ἰησοῦν. Ἑβρ. «Γιεχωσού῾α», «ὁ Γιαχβέ σώζει». 1,22. Τοῦτο δέ ὅλον γέγονεν ἵνα... Ὁ τύπος αὐτός καί ἄλλοι παραπλήσιοι συναντῶνται συχνά εἰς Ματθ. 2,5.15.17.23. 8,17. 12,17. 13,35. 21,4. 26,54.56. 27,9· βλ. καί 3,3. 11,10. 13,14 κ.ἄ. Ἀλλά ὁ Ματθαῖος δέν εἶναι ὁ μόνος πού βλέπει ὅτι οἱ Γραφές ἐκπληρώνονται στόν Ἰησοῦ. Ὁ Ἰησοῦς ὁ Ἴδιος διακηρύσσει ὅτι αὐτές ὁμιλοῦν γι᾿ Αὐτόν (βλ. Ματθ. 11,4-6. Λουκ. 4,21.18,31 σχόλ. 24,44. Ἰωάν. 5,39 σχόλ. 8,56. 17,12 κ.ἄ). Ἤδη στήν Παλαιά Διαθήκη ἡ πραγματοποίηση τῶν λόγων τῶν προφητῶν ἦταν ἕνα ἀπό τά κριτήρια τῆς ἀποστολῆς τους (βλ. Δευτ. 18,20-22 σχόλ.). Ὁ Θεός, εἴτε διά λόγων εἴτε διά γεγονότων, ἀνήγγειλε τά σχέδιά του καί ἡ πίστη τῶν χριστιανῶν ἀνακαλύπτει ὅτι ἡ κατά γράμμα ἐκπλήρωση τῶν κειμένων στό Πρόσωπο τοῦ Ἰησοῦ Χριστοῦ ἤ στήν ζωή τῆς Ἐκκλησίας ἀποδεικνύει τήν πραγματική ἐκπλήρωση τῶν σχεδίων τοῦ Θεοῦ (βλ. Ἰωάν. 2,22. 20,9. Πράξ. 2,23 σχόλ. 2,31. 34-35. 3,24 σχόλ. Ρωμ. 15,4. Α΄ Κορ. 10,11. 15,3-4. Β΄ Κορ. 1,20. 3,14-16). 1,25. Οὐκ ἐγίγνωσκεν αὐτήν ἕως οὗ ἔτεκε τόν υἱόν αὐτῆς. Ἡ ἔκφραση εἶναι ἑβραϊσμός, διά τῆς ὁποίας σημαίνεται ἡ παρθενική γέννηση τοῦ Ἰησοῦ, χωρίς ὅμως νά ὑποδηλώνεται ἀπ᾿ αὐτήν ὅτι μετά ταῦτα ἡ παρθένος Μαρία ἔγινε σύζυγος τοῦ Ἰωσήφ. Ἡ πρόθεση τοῦ Ματθαίου εἶναι νά ἀποκαλύψει τήν παρθενική γέννηση τοῦ Ἰησοῦ, πού δέν ἦταν γνωστή (βλ. Ματθ. 13,55), νά βεβαιώσει ὅτι ὁ Ἰωσήφ δέν εἶναι ὁ φυσικός πατέρας τοῦ Ἰησοῦ καί ἡ γλώσσα του καθορίζεται ἀπό τόν σκοπό του αὐτό. Τό ὅτι μετά τήν γέννηση τοῦ Ἰησοῦ δέν ὑπῆρχε συζυγία τῆς Παρθένου Μαρίας καί τοῦ Ἰωσήφ δέν ἦταν ἀνάγκη νά τό γράψει ὁ Εὐαγγελιστής, γιατί ἦταν γνωστό αὐτό στήν Ἐκκλησία, εἶναι δέ ἀσέβεια νά ὑποθέσει κανείς τό ἀντίθετο, ἀκόμη δέ καί νά τό σκεφθεῖ. «Πῶς γάρ ἄν ἥψατο (ὁ Ἰωσήφ) τῆς ἁγίας ἐκείνης, μεθ’ ὅ μάλιστα ἔγνω τόν ἄφραστον ἐκεῖνον τόκον;» (Θεοφύλακτος, MPG 123,160). Περί τῶν λεγομένων «ἀδελφῶν» τοῦ Ἰησοῦ βλ. σχόλιο εἰς Ματθ. 12,46. – Τό πρωτότοκος ὁμοίως σημαίνει τόν πρῶτον γεννηθέντα, χωρίς νά ὑποδηλώνεται ἀπό τήν ἔκφραση ὅτι ὁπωσδήποτε γεννήθηκαν καί ἄλλοι υἱοί· βλ. Ἐξ. 13,2.12. 34,19 Α΄ Βασ. 6,10.14.

Ἡ προσκύνηση τῶν μάγων (2,1-12)

2,1-12: Ἀφοῦ ὁ Ματθαῖος παρουσίασε στό κεφ. 1 τό Πρόσωπο τοῦ Ἰησοῦ, τοῦ υἱοῦ τοῦ Δαυίδ καί τοῦ υἱοῦ τοῦ Θεοῦ, στό κεφ. 2 χαρακτηρίζει τήν ἀποστολή Του ἀπό τήν σωτηρία πού προσφέρει στούς ἐθνικούς· γιατί ἀπ᾿ αὐτούς τώρα ὁ Ἰησοῦς ἑλκύει τούς σοφούς τους πρός τό φῶς Του (στίχ. 1-12). Ὁμοίως στό κεφ. 2 ὁ Ματθαῖος χαρακτηρίζει τήν ἀποστολή τοῦ Ἰησοῦ ἀπό τά παθήματα τοῦ ἰδίου του λαοῦ, τοῦ Ἰσραήλ, τοῦ ὁποίου αὐτός τώρα ζεῖ τήν πείρα τῶν δεινῶν του: Τήν πρώτη ἐξορία στήν Αἴγυπτο (στίχ. 13-15), τήν δεύτερη αἰχμαλωσία (στίχ. 16-18), τήν ἐπιστροφή τοῦ μικροῦ «Ὑπολοίπου» («νατσούρ» = τό Ὑπόλοιπο· στίχ. 19-23· βλ. σχόλιο εἰς στίχ. 23). Αὐτές οἱ διηγήσεις «ἀγγαδικοῦ» (= διδακτικοῦ) χαρακτῆρος διδάσκουν διά τῶν γεγονότων αὐτό πού ὁ Λουκᾶς (2,30-34) διδάσκει διά τῶν προφητικῶν λόγων τοῦ Συμεών (βλ. Λουκ. 2,34 σχόλ.). 2,1. Ἐν ἡμέραις Ἡρώδου. Περίπου τό 5 ἤ τό 4 πρίν ἀπό τήν χριστιανική χρονολογία, ἀπό τήν ὁποία ἀρχίζει κατά λάθος, κάποια χρόνια μετά, ἡ γέννηση τοῦ Χριστοῦ, βλ. Λουκ. 2,2 σχόλ., 3,1 σχόλ. Ὁ Ἡρώδης ἐβασίλευσε ἀπό τό 37 ἕως τό 4 π.Χ. στήν Ἰουδαία, στήν Ἰδουμαία, τήν Σαμάρεια, τήν Γαλιλαία, τήν Περαία καί ἄλλες περιοχές τῆς πλευρᾶς τῆς λίμνης Hauran. – Ἀπό ἀνατολῶν. Μιά τέτοια διήγηση ἀπαιτεῖ νά δώσουμε στήν ἀσαφῆ ἔκφραση «ἀνατολῶν» μία γενική σημασία: Οἱ πρός ἀνατολάς εὑρισκόμενες χῶρες, πού εἶχαν σοφούς ἀστρολόγους. Μᾶλλον θά νοήσουμε τήν Μεσοποταμία, τήν πατρίδα τῆς ἀστρολογίας στόν ἑλληνιστικό κόσμο. 2,2. Ἐν τῇ ἀνατολῇ, μέ κυρία ἔννοια, τήν ἀνατολή τοῦ ἀστέρος. Ὁμοίως καί στόν στίχ. 9. 2,4. Οἱ γραμματεῖς, οἱ ὁποῖοι ὀνομάζονται ἐπίσης «νομοδιδάσκαλοι» (Λουκ. 5,17. Πράξ. 5,34) καί «νομικοί» (Λουκ. 7,30. 10,25 κ.ἄ.), εἶχαν τήν ὑποχρέωση νά ἑρμηνεύουν τίς Γραφές καί ἰδιαίτερα τόν Νόμο τοῦ Μωυσέως, γιά νά ἐξαγάγουν κανόνες συμπεριφορᾶς τοῦ ἰουδαϊκοῦ βίου. Βλ. Β´ Ἔσδρ. 7,6.11 σχόλ. Σοφ. Σειρ. 39,2 σχόλ. Αὐτός ὁ ρόλος τούς ἔδινε γόητρο καί ἐπιρροή μεταξύ τοῦ λαοῦ. Προήρχοντο κυρίως, ἀλλά ὄχι ἀποκλειστικά, ἀπό τούς Φαρισαίους, βλ. 3,7 σχόλ. Ἦταν μέλη τοῦ Μεγάλου Συνεδρίου (Sanhedrin) μαζί μέ τούς ἀρχιερεῖς καί τούς πρεσβυτέρους τοῦ λαοῦ. 2,6. ᾽Ελαχίστη εἶ ἐν τοῖς ἡγεμόσιν Ἰούδα. Ἡ φράση «ἐν τοῖς ἡγεμόσιν» σημαίνει ἀναφορά, ὡς πρός τί δηλαδή ἡ Βηθλεέμ δέν εἶναι ἐλαχίστη. Δέν εἶναι ἐλαχίστη ἐξ ἐπόψεως τῶν ἡγεμόνων καί μάλιστα τῶν ἡγεμόνων τοῦ Ἰούδα, τῆς ἰσχυρότερης καί βασιλικῆς φυλῆς. Καί δέν εἶναι ἐλαχίστη, γιατί ἀπό τήν Βηθλεέμ θά προέλθει ἡγεμόνας ὁ ὁποῖος θά κυβερνήσει τόν Ἰσραήλ. 2,9. Ἔστη ἐπάνω οὗ ἦν τό παιδίον. Ἐδῶ φαίνεται σαφῶς ὅτι ὁ ἀστήρ δέν ἦταν συνήθης, ἀλλά θαυμαστός, γιατί φώτιζε καί τήν ἡμέρα καί κυρίως γιατί κατῆλθε ἀπό τό ὕψος του καί στάθηκε πάνω ἀπό τόν τόπο, ὅπου βρισκόταν τό Παιδίον. Βλ. Θεοφυλάκτου, MPG 123,161 καί Ζιγαβηνοῦ, MPG 129,137. 2,11. Χρυσόν καί λίβανον καί σμύρναν. Πλούτη καί ἀρώματα τῆς Ἀραβίας (Ἰερ. 6,20. Ἰεζ. 27,22). Οἱ Πατέρες στά δῶρα τῶν Μάγων βλέπουν συμβολικά τήν Βασιλεία («χρυσόν»), τήν Θεότητα («λίβανον») καί τό Πάθος («σμύρναν») τοῦ Χριστοῦ. Στήν προσκύνηση τῶν Μάγων ἐκπληρώθηκαν οἱ Μεσσιακές προφητεῖες γιά τήν προσκύνηση τοῦ Θεοῦ τοῦ Ἰσραήλ ἀπό τούς Ἐθνικούς, βλ. Ἀριθμ. 24,17. Ἠσ. 49,23. 60,5 ἑξ. Ψαλμ. 71,10-15.

Φυγή στήν Αἴγυπτο καί σφαγή τῶν νηπίων τῆς Βηθλεέμ (2,13-18)

2,15β. Ἐξ Αἰγύπτου ἐκάλεσα τόν υἱόν μου. Βλ. Ὠσηέ 11,1. Ὁ υἱός λοιπόν τοῦ προφητικοῦ κειμένου ἦταν εἰκόνα τοῦ Μεσσίου. 2,16. Τότε Ἡρώδης ἰδών ὅτι... Ἡ διήγηση αὐτή ἔχει ἕνα προηγούμενο παράλληλο ἀπό τήν νηπιακή ἡλικία τοῦ Μωυσῆ, διατηρηθέν στίς ραββινικές παραδόσεις: Ἀφοῦ, εἴτε διά ὁραμάτων εἴτε διά μάγων, ἀναγγέλθηκε ἡ γέννηση τοῦ νηπίου, ὁ Φαραώ διέταξε νά σφάξουν τά νεογέννητα, βλ. καί Θεοφυλάκτου εἰς MPG 123,169. 2,17-18: Παράθεση τοῦ χωρίου Ἰερ. 38,15 (Ἑβρ. 31,15), τό ὁποῖο ἀναφέρεται στήν ἐξορία τῶν βορείων φυλῶν στήν Ἀσσυρία (722/21 π.Χ.). Πραγματικά, κατά τήν πρώτη ἔννοια τῶν στίχων τοῦ Εὐαγγελιστοῦ, εἶναι οἱ ἄνδρες τοῦ Ἐφραίμ, ὁ Μανασσῆς καί ὁ Βενιαμίν, πού σφαγιάστηκαν ἤ ἐκπατρίστηκαν ὑπό τῶν Ἀσσυρίων, τούς ὁποίους κλαίει ἡ προμήτωρ τους Ραχήλ, ἡ γυναίκα τοῦ Ἰακώβ. Ἡ Ραμά εἶναι μία τοποθεσία βορείως τῆς Ἰερουσαλήμ, ὅπου ἡ σκηνή ἐθνικῆς θλίψεως (Ἰερ. 47,1 Ο΄ Δαμάν). Τήν ἐφαρμογή πού κάνει ὁ Ματθαῖος μπόρεσε νά τήν φαντασθεῖ ἀπό μία παράδοση, πού τοποθετεῖ τόν τάφο τῆς Ραχήλ στήν περιοχή τῆς Βηθλεέμ, βλ. Γεν. 35,19 ἑξ.

Ἐπιστροφή ἀπό τήν Αἴγυπτο
καί ἐγκατάσταση στή Ναζαρέτ (2,19-23)

2,22. Ἀρχέλαος. Αὐτός ὁ υἱός τοῦ Ἡρώδου ἀπό τήν Μαλθάκη (ὁμοίως καί ὁ Ἡρώδης Ἀντίπας) ὑπῆρξε ἐθνάρχης τῆς Ἰουδαίας ἀπό τό 4 π.Χ. μέχρι τό 6 μ.Χ., ὁπότε καθαιρέθηκε γιά τήν κακή του διακυβέρνηση. – Εἰς τά μέρη τῆς Γαλιλαίας. Ἐπαρχία τοῦ Ἡρώδη Ἀντίπα, βλ. Λουκ. 3,1 σχόλ. 2,23. Ναζωραῖος κληθήσεται. Βλ. Ζιγαβηνόν εἰς MPG 129,156. Ναζωραῖος (μορφή υἱοθετηθεῖσα ἀπό τόν Ματθ., τόν Ἰωάν. καί τίς Πράξ.) καί ὁ συνώνυμός του τύπος Ναζαρηνός (μορφή υἱοθετηθεῖσα ἀπό τόν Μᾶρκο· ὁ Λουκᾶς ἔχει καί τίς δύο μορφές) εἶναι δύο μεταγραφές ἑνός ἀραμαϊκοῦ ἐπιθέτου (Nasraya), παραγόμενο ἀπό τό ὄνομα τῆς πόλεως Ναζαρέθ (Nasrath). Τό ἐπίθετο αὐτό ἀποδόθηκε πρῶτα στόν Ἰησοῦ καί χαρακτήριζε μέ αὐτό τήν καταγωγή του (26,69.71· ὁ καταγόμενος ἀπό τήν Ναζαρέτ, 21,11· βλ. Ἰωάν. 1,45. Πράξ. 10,38· ἡ ἔκφραση εἶναι ἰσοδύναμη μέ τό «Γαλιλαῖος», 26,69)· ἔπειτα ἀποδόθηκε στούς ὀπαδούς του (Πράξ. 24,5) καί παρέμεινε στόν σημιτικό κόσμο γιά νά σημαίνει τούς μαθητές τοῦ Ἰησοῦ, ἐνῶ ἡ ὀνομασία «χριστιανοί» (Πράξ. 11,26) ἐπικράτησε στόν ἑλληνορωμαϊκό κόσμο. Δέν γνωρίζουμε σέ ποιές προφητεῖες ἀναφέρεται ὁ ὑπαινιγμός ἐδῶ τοῦ Ματθαίου· ὑποθέτουν ὅτι ἀναφέρεται στό «ναζίρ» τῶν ἐδαφίων Κριτ. 13,5.7 (τούς Ναζιραίους, τούς «ἁγιασμένους», βλ. Θεοφυλάκτου εἰς MPG 123,172) ἤ στό «νέσερ», «βλαστός», τοῦ Ἠσ. 11,1 ἤ μᾶλλον στό «νατσάρ», «φυλάττω» τοῦ Ἠσ. 42,6. 49,8, ἀπ᾿ ὅπου προέρχεται τό «νατσούρ» = τό Ὑπόλοιπο. Γενικά γίνεται δεκτό ὅτι ὑπάρχει μία ἠχητική ὁμοιότητα.

Καινή Διαθήκη

Σάββατο 18 Οκτωβρίου 2014

Το Ευαγγέλιο της Κυριακής 19 Οκτωβρίου 2014 - Γ´ Λουκά Ζ' 11-16

Κυριακή 5 Οκτωβρίου 2014

Παρουσίαση του έργου “Συνοπτική ερμηνεία της Καινής Διαθήκης” σε ένα τόμο, Μητροπολίτου κ. Ιερεμία.